XƏBƏRLƏR

“Yaşıl” enerjiyə yaşıl işıq

FEVRAL 15, 2021

“Yaşıl” enerji, bərpa olunan enerji mənbələri son vaxtlar gündəmdə ən çox hallanan məsələlərdəndir. Bu da məntiqlidir, çünki neft-qaz hasilatı nə qədər tədbir görülsə, ətraf mühitə xeyli ziyan vurur, həm də karbohidrogenlərin hasilatı da, idxalı da maliyyə cəhətdən baha başa gəlir. Bundan əlavə, uzun müddətdir “yaşıl” enerjiyə çılğıncasına lobbilik edən Cozef Baydenin ABŞ prezidenti seçilməsi bu məsələni həm də siyasi müstəviyə keçirdi.

ABŞ və Avropanın planları

Belə ki, prezident kürsüsündə ikən ilk fərmanlarından birilə Cozef Bayden ABŞ-ı Paris İqlim Sazişinə qaytardı. Bununla yanaşı, yeni administrasiyanın yeni atom elektrik stansiyalar tikmək, elektrik nəqliyyatının inkişafına rəvac vermək niyyətində olduğu da məlumdur. Bu çərçivədə elektromobil alanlara dövlət maliyyə təşviqinin də tətbiqi nəzərdə tutulur. Bütövlükdə karbon qazının atmosferdə tutularaq saxlama texnologiyalarına, hidrogen avtomobilləri və hidrogen enerji istehsalına sərmayə yatırımlarını da əhatə edən 2 trilyon dollarlıq planın başlıca hədəfi 2035-ci ilədək elektrik enerji istehsalında zərərli tullantıları sıfırlamaqdır.

Bu kimi planların eyni zamanda nef-qaz istehsalçısı ölkələrin iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərdiyi şəksizdir. Ekspertlərin qənaətincə, bu mənfi təsir artıq orta perspektivdə özünü göstərəcək. Hərçənd digər tərəfdən dünya bazarına mənfi təsiri məlum olan ABŞ-ın şistli neft yataqlarındakı hasilatın daha çox tənzimlənməsilə yaxın illərdə OPEC+ ölkələrinə, o cümlədən Azərbaycana əlavə üstünlüklər əldə edə biləcəyi də bildirilir. Belə ki, Cozef Bayden administrasiyası şistli yataqlardakı hasilatın texnologiyalarına nəzarəti sərtləşdirmək niyyətindədir.

Avropada isə “yaşıl” iqtisadiyyat daha geniş vüsət alır. Belə ki, 2020-ci ilin yekununa görə bu regionda alternativ mənbələrdən enerji istehsalı ilk dəfə ənənəvi karbohidrogen texnologiyalarını üstələdi. Bu barədə Böyük Britaniyanın “Ember”, Almaniyanın “Agora Energiewende” araşdırma mərkəzlərinin hesabatlarına bildirilir. Avropa İttifaqının tarixində ən böyük iqtisadi dəyişiklik planı da “Avropa Yaşıl sövdələşməsi” (“European Green deal”) adı daşıyır. 2019-cu ilin 11 dekabr tarixində təsdiqlənmiş bu irihəcmli sənəd 2050-ci ilədək karbon qazı neytrallığına, çirklənmələrin kəskin azaldılmasına nail olmaq üçün bir növ yol xəritəsidir. Belə ki, iqtisadiyyatın istehsalat, satış, istehlak, yəni bütün ünsürlərini “yaşıllaşdırmaq”, o cümlədən ehtiyatların istismarını təkmilləşdirmək, tullantıları azaltmaq hədəflənir. Həm də Avropada bu istiqamətdə əldə olunacaq təcrübənin digər regionları və ölkələri də gələcək nəsillər naminə sözügedən istiqamətdə çalışmağa həvəsləndirəcəyi gözlənilir. Belə ki, həmin hədəflər 2015-ci ildə BMT tərəfindən qəbul edilmiş “Dayanıqlı İnkişaf Hədəfləri” (SDGs) proqramı həmin məsələni də əhatə edir.

Beləliklə, ekoloji təhlükəsizlik Qərbin siyasi gündəmində də öncül məsələlər sırasındadır. Ətraf mühitin çirkləndirilməsi, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı artan narahatlıq “yaşıl” partiyaların və liderlərin seçicilər tərəfindən daha çox dəstək görməsində özünü göstərir.

https://report.az/analitika/yasil-enerjiye-yasil-isiq/