Qazaxıstan və Azərbaycan Transxəzər Enerji Xətti əsasında genişmiqyaslı bərpa olunan enerji əməkdaşlığının təməlini qoyurlar. Bu barədə ADA Universitetinin İnkişaf və Diplomatiya İnstitutu (IDD) və Astana Beynəlxalq Maliyyə Mərkəzinin (AIFC) birgə hesabatına istinadən Trend məlumat yayıb.
Layihə, iki ölkənin enerji sistemlərini birləşdirəcək yüksək gərginlikli sualtı kabel xəttini və Cənubi Qafqazı Avropa ilə birləşdirəcək Qara dəniz altı elektrik kabeli layihəsinin tərkib hissəsi olmağı nəzərdə tutur.
Bu enerji dəhlizinin həyata keçirilməsi Mərkəzi Asiyada, əsasən günəş və külək enerjisindən istehsal olunan təmiz elektrik enerjisinin Avropa İttifaqına ixracına şərait yaradacaq. Bu təşəbbüs enerji mənbələrinin şaxələndirilməsinə töhfə verməklə yanaşı, Aİ-nin karbonsuzlaşma və iqlim məqsədlərinə çatmasına da dəstək olacaq.
Hesabatda bildirilir ki, Qazaxıstan 2030-cu ilədək enerji balansında bərpa olunan mənbələrin payını 15 faizə çatdırmağı hədəfləyir və ölkə günəş və külək enerjisi potensialından geniş istifadə edir. Azərbaycan isə dünyanın ən böyük sahəvi bərpa olunan enerji potensiallarından birinə malikdir və xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda günəş və külək enerjisi layihələrini genişləndirir.
Transxəzər kabelinin çəkilməsi dayanıqlı enerji ixrac marşrutu yaratmaqla yanaşı, bərpa olunan enerji layihələrinə sərmayə cəlbediciliyini də artıracaq. İkitərəfli əməkdaşlıqdan əlavə, regionda vahid elektrik bazarının formalaşdırılması, standartların uyğunlaşdırılması və regional enerji ticarətinin inkişafı təşviq olunur. Bu təşəbbüsləri Avropa İttifaqı, Dünya Bankı və Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) dəstəkləyir.
Hesabatda layihənin xüsusilə sualtı və sərhədyanı seqmentləri üçün əhəmiyyətli maliyyə ehtiyacları vurğulanır və maliyyələşmədə güzəştli kreditlər, dövlət zəmanətləri və “yaşıl” istiqrazların birləşmiş şəkildə tətbiqinin vacibliyi qeyd olunur. Avropa İnvestisiya Bankı, AYİB və iqlim fondları bu sahədə mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda, Avropa İttifaqının “Global Gateway” təşəbbüsü strateji dəstək mexanizmi kimi nəzərdən keçirilir.
AIFC və IDD ekspertlərinin fikrincə, bu layihə Qazaxıstan və Azərbaycanın enerji strategiyalarında mühüm bir keçidi – karbohidrogen ticarətindən azkarbonlu elektrik ixracına keçidi – əks etdirir. Bu dəyişiklik İpək Yolu regionunda enerji memarlığının dayanıqlığını gücləndirməklə yanaşı, yeni iqtisadi imkanların yaranmasına da şərait yaradacaq.
https://renewables.az/en/news/astana-international-financial-centre-envisages-kazakh-azerbaijani-renewables-to-europe